دسترسی سریع

بدنه خبر

دانشگاه کردستان / پورتال اخبار / بدنه خبر
گلازنی
جمعه، 20 مهر 1397
گلازنی
گلازنی؛ میراث فرهنگی ناملموس کردستان
ایران با 3/7 درصد پوشش جنگلی جزو کشورهای فقیر از نظر جنگل است. بلوطهای زاگرس حدود 40 درصد جنگلهای کشور را تشکیل میدهند و به دلیل تراکم جمعیتی، روشهای گذران معیشت، سطح توسعه جوامع محلی و دامداری و کشاورزی سنتی، بسیاری از نیازهای روزمره روستاییان با اتکای به این منابع ارزشمند برآورده میشود. اگرچه جنگلهای زاگرس چوب تجاری قابل بهره برداری ندارند، اما با تولید طیف زیادی از محصولات دیگر مانند شیره سقز، انواع گالها )مازوج، قلقاف و ...(، گزو، بذر بلوط، چوب هیزمی و علوفه دام از صدها سال پیش تاکنون پناهگاه و حیاتبخش زندگی مردم زاگرس نشین بوده است.
گلازنی؛ یک روش بهره برداری از شاخه و برگ درختان بلوط برای تغذیه دام در فصل سرد است که در زاگرس شمالی (پیرانشهر تا مرز استانهای کردستان و کرمانشاه در کوههای شاهو) مرسوم است. گلازنی عبارت است از قطع شاخه های دارای برگ درختان بلوط که با یک دوره برگشت سه یا چهار ساله انجام میشود. زمان انجام گلازنی معمولا در نیمه دوم شهریور است و پس از قطع شاخه های سه/ چهار ساله، دسته بندی (باخه) و ذخیره آنها روی پایه های مناسب انجام می گیرد. با بکارگیری فنون خاصی، برگهای ذخیره شده در برابر نفوذ آب مقاوم شده و در فصل زمستان برگها کاملا سبز و قابل استفاده برای تغذیه دام هستند. به مجموعه شاخه و برگهای دپو شده روی یک درخت گلا میگویند و هر راس دام به یک تا یک و نیم گلا برای گذران زمستانه نیاز دارد. برای تهیه یک گلا حدود 10 درخت گلازنی میشود.
گلازنی؛ اگرچه در ظاهر یک سرشاخه زنی ساده به نظر میرسد اما در ورای آن دانش بومی عمیق چند صد ساله ای پنهان است که برای قرنها، معیشت جوامع محلی و روستاییان را در کنار جنگلهای زاگرس پایدار نموده است. به طوری که به عقیده بسیاری از کارشناسان، رابطه درست و منطقی بین انسان و طبیعت منجر به پایداری جنگلهای زاگرس میشود. از اینرو این مجموعه دانش بومی و تکنولوژی سنتی امروزه در مجامع دانشگاهی و اجرایی به عنوان یک روش تنظیم و مدیریت جنگل پذیرفته شده است.
مرکز پژوهش و توسعه جنگلداری زاگرس شمالی و گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان با عنایت به نقش و اهمیت دانش بومی در حفاظت و بهره برداری پایدار از جنگلهای زاگرس، با تالش اعضای هیات علمی خود و پیگیری دکتر هدایت غضنفری ضمن معرفی گلازنی و تحقیق برای اصلاح آن، دانش بومی گلازنی را به عنوان مجموعه ای از فعالیتها، روابط و فنون مدیریت سنتی جنگل به صورت رسمی و تحت عنوان میراث فرهنگی ناملموس در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ثبت رساندند.

تهیه کنندگان:
احمد ولی پور، عضو هیات علمی گروه جنگلداری و مدیر مرکز پژوهش و توسعه جنگلداری زاگرس شمالی
هدایت غضنفری، عضو هیات علمی گروه جنگلداری و مرکز پژوهش و توسعه جنگلداری زاگرس شمالی 
 
منبع: معاونت پژوهشی دانشکده منابع طبیعی
 
پورتال اخبار