دسترسی سریع
مختصری از زندگی پربارشان
دکتر صادق زیباکلام در مرداد سال 1327 در خانواده‌ایی مرفه دریکی از محله‌های قدیمی شهر تهران به نام "بازارچه آبمنگل" پای به عرصه وجود نهاد. محیط خانوادگی وی متاثر از جریانات آن زمان سمت و سویی روشنفکرانه داشت. به گفته خودش پدر وی بیش از آنکه فردی مذهبی باشد دارای گرایشات ملی و مصدقی بود و برخی از نزدیکانش هم توده‌ای بودند. پدر وی از فعالین جبهه ملی  و مسئولیت بخش اصناف و تجار را درحزب زحمتکشان برعهده داشت. مغازه وی درکودتای 28 مرداد  32 غارت شد و به ناچار مدتی بعد از کودتا فراری و مخفی شد. بعد از کودتای 28 مرداد و سرخوردگی ناشی از شکست جنبش ملی دکتر محمد مصدق که دامنگیر بسیاری از فعالین سیاسی شده بود، پدر نیز از سیاست زده شد و دیگر به سمت آن نرفت ولی تجارت و عرفان را به عنوان دو دل مشغولی اصلی خود در دوران پس از سقوط مصدق برگزید. درتجارت بسیار موفق‌تر ظاهر گردید و بعد از چند سال تبدیل به یکی از سرشناس‌ترین تجار واردکننده لوازم کامیون های لیلاند در ایران گشت.
پدر نگران از ورود فرزندش به مسائل سیاسی، بر آن شد صادق  را برای تحصیلات عالیه به اتریش و سپس انگلستان اعزام نماید. دکتر زیباکلام ابتدا موفق به اخذ لیسانس از پلی تکنیک هدرزفیلد انگلستان شد و سپس در رشته مهندسی شیمی مقطع فوق  لیسانس را در دانشگاه برادفورد انگلستان به پایان رسانید و در سال 1352 درهمان دانشگاه وارد دوره دکترا شد.

برخلاف انتظار پدر، صادق جوان در دوران دانشجویی وارد فعالیت‌های سیاسی در کنفدراسیون و انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا و آمریکا علیه رژیم شاه شد. او درخرداد 53 برای دیدار خانواده به ایران آمد، غافل از آنکه فعالیت‌های مخفیانه او و دوستانش درانگلستان از نظر ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت رژیم شاه) دور نمانده است. پس از ورود به تهران بازداشت و به اتهام "اقدام علیه امنیت کشور" به سه سال زندان محکوم شد. درشهریور 55 با "عفوملوکانه" از زندان آزاد شد. خودش میگوید "من نخستین زندانی سیاسی بودم که نسیم فرح‌بخش حقوق بشر کارتر شامل حالم شد". علیرغم عفوملوکانه، ساواک با خروج وی ازکشور و ادامه تحصیل ایشان موافقت نکرد، اما به وی اجازه استخدام داد. دکتر زیبا کلام چون رکورد تحصیلی موفقی درانگلستان داشت به عضویت هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران درآمد.

 

بعد از انقلاب اسلامی دکتر زیباکلام تصدی مشاغل متعددی گردید از آن جمله:

  • ریاست دانشگاه علوم وفنون ارتش؛
  • مدیرکل روابط بین‌المللی دانشگاه تهران؛
  • رئیس روابط عمومی دانشگاه تهران؛
  • عضو شورای سرپرستی و مسئول بازرسی بنیاد امورجنگ زدگان؛
  • و مسئولیتی که به گفته خودش "ارزشمندترین" بود: نماینده مرحوم مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت در کردستان.
صادق جوان به تدریج متوجه می‌شود چندان تاثیری در امور اجرایی نمی‌تواند داشته باشد. لذا تصمیم به ادامه تحصیل گرفته و بعد از ده سال در1363 مجدداً به انگلستان باز می‌گردد. اما اینبار ادامه تحصیل در علوم مهندسی را کنار گذارده و روی به علوم انسانی می‌آورد و عنوان رساله‌اش را هم انقلاب اسلامی ایران انتخاب می‌کند. در سال 1370  بعد از اخذ دکترا در رشته صلح شناسی به ایران باز می‌گردد و از دانشکده فنی به دانشکده حقوق و علوم سیاسی منتقل شد. در دفتر دکتر زیباکلام در دانشکده حقوق قاب‌های متعددی به دیوار نصب شده است که فحوای آن یادآور تاریخ معاصر ایران است. یکی از این قابها، نامه رسمی دانشکده صلح شناسی دانشگاه برادفورد انگلستان است که از دکتر زیباکلام دعوت به همکاری نموده است.

نخستین اثر دکتر زیباکلام پس از بازگشت به ایران "مقدمه ای برانقلاب اسلامی" بود که در سال 1372 انتشار یافت. این کتاب بخشی از رساله وی بود. نوشته بعدی او "ما چگونه ما شدیم"، بدل به نقطه عطفی در زندگی آکادمیک وی شد. اثری که در سال 74 منتشر گردید و تا سال 1398 متجاوز از 33 بار تجدید چاپ گردید. در ایران کمتر دانش آموخته علوم انسانی را بتوان سراغ گرفت که دست کم با نام این کتاب و نام نویسنده‌اش آشنا نباشد. سایر آثار ایشان عبارتند از:

  • مقدمه ای بر انقلاب اسلامی ایران  (انتشارات روزنه1372)
  • ما چگونه ما شدیم  (انتشارات روزنه 1374)
  • سنت و مدرنیته: ریشه‌یابی شکست نهضتهای اصلاح طلبانه در ایران عصرقاجار  (انتشارات روزنه 1376)
  • تقریر بر درس تحولات ایران دکتر حمید عنایت (انتشارات روزنه 1376)
  • عکس‌های یادگاری با جامعه مدنی (اتشارات روزنه 1377)
  • توهم توطئه، گفتگو با اردلان عطارپور (انتشارات جستجو1378)
  • دانشگاه و انقلاب  ( انتشارات روزنه 1379)
  • گفتن یا نگفتن: مجموعه مقالات سیاسی (انتشارات روزنه 1380)
  • هاشمی رفسنجانی  و دوم خرداد  (انتشارات روزنه 1381)
  • وداع با دوم خرداد  (انتشارات روزنه 1382)
  •  از هانتیگتون و خاتمی تا بن لادن: برخورد یا گفتگو میان تمدنها (انتشارات روزنه 1384)
  • از دموکراسی تا مردمسالاری دینی: نظری بر اندیشه سیاسی دکترعلی شریعتی (انتشارات روزنه 1386)
  • تاریخ  تحولات سیاسی و اجتماعی ایران 1322-1320 (انتشارات سمت 1386)
  • افلاطون، توماس هابز، جان لاک و کارل مارکس: پنج گفتار در باب حکومت ( انتشارات روزنه 1387)
  • هاشمی بدون رتوش: پنج سال گفتگو باهاشمی رفسنجانی  (انتشارات روزنه 1387)
  • یادداشتهای انقلاب (انتشارات روزنه 1388)
  •  آذری غریب (انتشارات میانه   1388)
  • جامعه شناسی به زبان ساده  (انتشارات روزنه 1390)
  • دکتر محمد ملکی استادی برای همه فصول (انتشارات روزنه 1392)
  • غرب چگونه غرب شد  (انتشارات روزنه 1394)

 

افزون براین آثار، استاد دکتر صادق زیباکلام بصورت مشترک نیز تالیفات زیادی دارند. علاوه بر این مقدمه کتاب‌های شماری از شاگردانشان هم نوشته‌اند. ضمناً دو کتاب ایشان بنامهای تولد اسراییل و رضاشاه هم در ایران اجازه انتشار نیافتند. کتاب "رضا شاه" البته در خارج از کشور چاپ و توسط "آمازون" توزیع گردید. در حال حاضر نیز ایشان دو کار جدید در دست دارند. یکی "انقلاب اسلامی چگونه آمریکا ستیز شد"،که بخشی از کتاب اشغال سرخ می‌باشد که با یکی از شاگردانشان بنام آقای حسام کریمی نوشته‌اند، این کتاب در اسفند ماه 98 برای دریافت  مجوز به ارشاد تسلیم شده است. اثری دیگری که دکتر زیبا کلام در دست نوشتن دارد "چرا شاه کشتارنکرد" می‌باشد، انتظار می‌رود در اوائل سال 1399 باتمام برسد.

استاد زیباکلام در بهمن 97 در مقام استاد تمام علوم سیاسی پس از عمری تلاش علمی پر بار به افتخار بازنشستگی نایل گردید. اما دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به منظور تداوم بهره‌مندی از این چهره علمی، از هیات امناء دانشگاه تهران تقاضا نمود به افتخار درجه استاد ممتازی همکاری‌ ایشان با دانشگاه تهران همچنان ادامه یابد. دکتر زیباکلام در اسفند 1398 کتابخانه شخصی خود را که بالغ بر 1000 جلد کتاب انگلیسی، فارسی، رساله‌های دانشجویی و ... بود، به دانشگاه کردستان اهدا کردند. دکتر زیباکلام در خاطرات خود به این نکته چنین اشاره دارد" زمانیکه کتابها را برای ارسال به کتابخانه دانشگاه کردستان  بسته‌بندی می‌کردم یکی دو بار بغض کردم، چون با شماری از آنها بزرگ شده بودم. اغراق نکرده‌ام، اگر بگویم برخی از آنها مرا ساخته بودند و مثل اینکه دارم از والدینم جدا می شوم. تنها احساسی که آرامم می‌کرد تصور دانشجویانی بود که بعدها آنها را مطالعه می کنند".

بنیاد حامیان دانشگاه کردستان این هدیه گرانقیمت و همت این استاد گرانقدر را برای همیشه ارج می‌نهد.